.

اقدامات انجام شده در پدافند غیر عامل

دانشگاه پیام نور استان کرمانشاه

امروزه دانشگاه پیام نور، از مهم ترین نهادهای اجتماعی، و یکی ازمهم ترین ارکانی است که به منظور تربیت صحیح دانشجویان در ابعاد دینی، اخلاقی، علمی، آموزشی، اجتماعی و کشف استعدادها و هدایت و رشد متوازن روحی و معنوی و جسمانی آنان، نیاز به فضاهای آموزشی مناسب دارد. دانشگاه  با جمعیتی حدودسی هزار نفری از نظر ساخت و ساز دارای تفاوت در کیفیت ابنیه و تاسیسات بوده ضمن اینکه این دانشجویان  با زندگی تمام خانواده ها در ارتباط می باشند، ایجاد دانشگاه امن جدید و ایمن سازی دانشگاه موجود، سبب ایجاد امنیت روانی خانواده و دانشجویان  گردیده و در شرایط تهدید علاوه بر بهره برداری دانشجویان  می تواند به عنوان کانون امن مورد استفاده قرار گیرد. از این رو  یکی شد مهمترین استراتژیهای  ایمن دانشگاهها در اولویت قرار دادن پدافند غیرعامل می باشد.

در واقع دفاع غیر عامل به مجموعه اقداماتی اطلاق می شود که مستلزم به کارگیری جنگ افزار خاصی نبوده و با اجرای آن می توان از وارد شدن خسارات مالی، تجهیزاتی، تاسیسات حیاتی نظامی و غیر نظامی و تلفات انسانی جلوگیری نمود و یا میزان این خسارت ها و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد در میان تمام مکان های عمومی جوانان در دانشگاه آسیب پذیرترین گروه در میان رخداداها و فجایع می باشند. علاوه بر آسیب پذیری ساختمان ها، محل قرار گیری آنها نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. نامناسب بودن سازه ها و فقدان معیارهای ایمنی سازه ها می تواند منجر به خطرات جدی در یک حادثه گردد.

·          معیارها و ضوابط در نظر گرفته شده:

 در بررسی ملاحظات پدافند غیرعامل

الف. سیاست های کلی نظام در امور پدافند غیرعامل اخیرا مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا سیاست های کلی نظام در امور پدافند غیرعامل را ابلاغ فرمودند که برخی از مفاد مورد کاربرد در این بخش به شرح ذیل می باشد:
1. پیش بینی ساز و کار لازم برای تهیه طرح های مشترک ایمن سازی و ایجاد هماهنگی در سایر طرح ها و برنامه ها و مدیریت نهادهای مسئول، در دو حوزه پدافند غیرعامل و حوادث غیرمترقبه در جهت هم افزایی و کاهش هزینه ها.
2. فرهنگ سازی و آموزش عمومی در زمینه به کارگیری اصول و ضوابط پدافند غیرعامل در بخش دولتی و غیردولتی، پیش بینی مواد درسی در سطوح مختلف آموزشی و توسعه تحقیقات در زمینه پدافند غیرعامل و...

ب. توصیه های مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن در امور پدافند غیر عامل

مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن به عنوان مرجع تایید فناوری های نوین ساختمانی و ضوابط و مقررات ملی ساختمان در خصوص امور پدافند غیرعامل موارد ذیل را مورد تاکید قرار داده است:

1-       پیش نویس مبحث 21 مقررات ملی ساختمان

2-       - گام های موثر در فرایند طراحی دفاع غیرعامل (ارزیابی ارزش، دارایی ها، تهدیدات و آسیب پذیری)

3-       اهداف پدافند غیرعامل در دانشگاه ایجاد امنیت در برابر تهدیدات
پایداری در شرایط بحران و کم کردن آسیب پذیری (تلفات جانی و خسارات مالی) حفظ جان افراد حاضر در دانشگاه وتامین آرامش جسمی روانی دانشجویان  در هنگام تهدیدبهبود عملکرد دانشگاه در جهت رشد و شخصیت دانشجویان  و حفظ آمادگی برای مقابله با هر نوع خطر4

4-       راهکارهای اساسی برای ایجاددانشگاه  امن:

5-       1- افزایش آگاهی
کارشناسان معتقدند که اهمیت آموزش، دانش و آگاهی، در توانمندسازی جامعه همسنگ و همتراز در بسیاری از موارد ارزش آن بیش از قابلیت واکنش و بازتوانی رضایت بخش در حوادث شدید طبیعی می باشد. از این رو ساخت و نگهداری محیطی ایمن یعنی به اشتراک گذاشتن اطلاعات در خصوص مخاطرات، تاثیرات بالقوه مخرب آنها و دانستن اینکه در بروز مخاطرات چه کاری می توانیم انجام دهیم، اهمیت دارد. یک جامعه به کمک تخصص های موجود و دانش لازم، قادر است اقدامات ساده و موثری برای ساخت ساختمان هایی با ایمنی بیشتر برای مدارس، انجام دهد و استمرار در آموزش و انجام مانورهای دوره ای جهت حفظ آمادگی و ارزیابی آموزش ها ضروری می باشد. 4-2- ترویج حس مالکیتترویج حس مالکیت در افراد و گروه هایی که از ساختمان استفاده و نگهداری می کنند، ایمنی ساختمان را تضمین می کند و این مسئله در تمام سنواتی که ساختمان مورد استفاده است، استمرار خواهد داشت. برای ایجاد حس مالکیت در افراد، باید به آنها نقش تصمیم گیری فعال در ارزیابی، طراحی، اجرا، نظارت و ارزیابی اولیه ساختمان، محول گردد. همکاری مستمر زمانی شکل می گیرد که مشارکت همه ذینفعان منجر به سود متقابل شود و تمام افراد دخیل، نیازهای خود را در حال برآورده شدن ببینند، حفظ و نگهداری از دانشگاه  و متعاقب آن داشتن دانشگاهی  ایمن محقق خواهد شد. 4- 3- ترویج نوآوری- به حداقل رساندن هزینه ها و به حداکثر رساندن منابعنوآوری یعنی فرایند ابداع راه حلی نو برای حل یک مشکل، باتوجه به مجموعه ای از محدودیت ها، منابع و قابلیت ها. ترویج نوآوری یعنی تغییر نگرش کلی از تمرکز بر چگونگی انجام یک کار، به راه های گوناگونی که می توان آن کار را انجام داد. نوآوری در ایمن سازی دانشگاه  سبب کاهش هزینه ها شده و استفاده از مصالح مقاوم و سبک در سازه ها موجب افزایش کارآئی سازه در برابر وقوع بحران ها می باشد. از راه های ترویج نوآوری در ایمن سازی مدارس می توان به دارا بودن زنجیره گسترده ای از افراد در فعالیت های طراحی دانشگاه -جست و جوی فعالانه در کسب دانش جدید و اشتراک گذاشتن آن و تشویق به بیان جزئی ترین پیشنهادات عملی اشاره نمود. 4- 4- ترغیب و تشویق جامعه توسط
رهبران راهبردهائی را ارائه کرده و با حضورشان در یک اجتماع یا در دولت، به بررسی دقیق چشم انداز جدید و ایجاد انگیزه در تغییر ارزش و رفتارهای اجتماعی متقابل، کمک می کنند. بسیاری از اصول)، اغلب توسط رهبران تعریف می شود هرچند که همیشه این افراد از متخصصان فنی یا کسانی که نقش رهبری رسمی را ایفا می کنند، نیستند. به عبارت دیگر منظور از رهبران کسانی هستند که می توانند با نفوذشان (گفتاری، کلامی و رفتاری) می توانند منشا» بسیاری از تغییرات به ویژه در ایمن سازی دانشگاه گردند. برخی راه های ترغیب جامعه توسط رهبران عبارتند از : جستجوی افراد مورد احترامی که قادرند برای تغییر، انگیزه ایجاد کنندتلاش در جهت ایجاد درکی مشترک در لزوم ایمن سازی دانشگاه ایجاد شناخت مشترک جهت برنامه ریزی برای تغییرحمایت از افرادی که در راستای ایمن سازی دانشگاه  تلاش می کنند. 4- 5- ارزیابی روند و بهبود عملکردیک ارزیابی بی طرف و نظام مند، از اقدامات انجام شده توسط همه دستگاه های مرتبط و نیز همه دست اندرکاران ایمن سازی دانشگاه  به پیشرفت کار و افزایش پاسخگویی کمک می کند. اطلاعات به صورت بی طرفانه و شفاف جمع آوری می شود و با سایرین (از جامعه محلی گرفته تا ملی و بین المللی)، به اشتراک گذاشته می شود تا از آن برای برنامه های ساخت دانشگاه ایمن در آینده، استفاده کرده و از ارزیابی صورت گرفته نقاط قوت و ضعف اقدامات استخراج شده و مورد استفاده دست اندرکاران قرار بگیرد. 4-6- مقاوم سازی و تضمین کیفیتپایبندی به اصول فنی دقیق در طراحی و اجرای سازه ها، که موجب ایمنی بیشتر آنها می گردد، ضروری است. عدم توجه یا چشم پوشی از این اصول، بی درنگ می تواند، ایمنی آتی افراد را در مددانشگاهر به مخاطره بیاندازد. داشتن توجه کافی در به کارگیری مهندسان دارای صلاحیت و آگاه به مقاوم سازی و همین طور توجه کافی به تمام اصول مربوط به طراحی/ مهندسی، استفاده از منابع و مصالح مناسب به تضمین ایمنی مورد نظر ساختمان کمک خواهد کرد. 4- 7- پایش و ارزشیابی مداوماحتمال خطر برای یک دانشگاه و ساکنین آن، تابع عوامل بسیاری است. اثرات ناشی از مخاطرات به شدت تحت تاثیر آگاهی ما از مخاطرات و نیز توانایی ما در کاهش اثرات آنها می باشد. از آنجایی که این عوامل همگی پویا هستند، ریسک موجود در اجتماع دانشگاه نیز پویا است. ایجاد مددانشگاه ای ایمن، یعنی تلاش مداوم و پایش مستمر مخاطرات و ریسک موجود در دانشگاه ، همچنین نگهداری، حفظ ایمنی ساختمان و آموختن طرق جدید برای کاهش اثرات مخاطرات.

چالش ها و مشکلات در زمینه ایمنی دانشگاه :

در اجرای طرح های ایمن سازی دانشگاه  برخی چالش ها و مشکلات وجود داشته که اهم آن عبارتند: 1- مشخص نبودن مسئولیت اجرای طرح ایمن سازی وظیفه نگهداری نداشته و در صورتی که از سوی خیرین یا مردم مقاوم سازی شود اجرای اصولی و کامل طرح با اعمال سلیقه همراه خواهد بود. 2- پیشنهاد می گردد کلیه لوازم و تجهیزات خریداری شده و به همراه تجهیزات تثبیت(فیکسینگ) تهیه شوند حتی می توان این قید را در مناقصات خرید درج نمود3- در دستورالعمل ایمن سازی دهمین مانور، نصب پارچه یا پرده کرکره جلو پنجره ها به دلایلی از جمله کم شدن نور، احتمال آتش سوزی، هزینه بالای خرید و تعمیرات پرده، پیشنهاد می گردد بر روی شیشه ها بر چسب شفاف به صورت تمام سطح شیشه یا به صورت نوارهای موازی فاصله دار نصب گردد. 4- پیگیری تامین اعتبار از سوی ریاست دانشگاه» به دلیل مشکلات خاص خود و تلاش جهت کاهش هزینه، امکان دستیابی به نتایج طرح به صورت فنی و ایمن سازی میسر نبوده و موجب اجرا شدن طرح به صورت ناقص می گردد. 5- چشم انداز دانشگاه  امن در سند چشم انداز 20 ساله کشور دانشگاه  امن، با ملاحظات پدافند غیرعامل می بایستی دارای ویژگی های زیر باشند: استقرار در موقعیت مناسب به عنوان یکی از کانون های ثقل احداث سازه مقاوم با رعایت اصول فنی و توجه به پتانسیل وقوع بحران و شرایط محیطیدارای پناهگاه چند منظوره با قابلیت خدمات رسانی دارای قابلیت استمرار فعالیت آموزشی و نیز اسکان اضطراری جمعیت در شرایط بحران دانشجویان و اساتید و کارکنان آماده و آموزش دیده برای شرایط بحران  خدمات و زیرساخت های مورد نیاز و مهیا برای جمعیت تحت پوشش در شرایط بحراناصول اختصاصی پدافند غیرعامل در ساختمان های آموزشیعدم وجود مراکز حیاتی و حساس تا شعاع 1000 متری و نزدیکی به مراکز درمانی و فضای باز فضای سبزاستحکام مناسب سازه و داشتن اتاق امن در تمامی طبقاتخوانا بودن و دسترسی سریع و آسان به خروجی ها و وجود فاصله کافی برای خروج اضطراری امنیت در مقابل ریزش و پرتاب شیشه ها به داخل بناامکان مهار فوری آتش و امکان دسترسی به خدمات حیاتی همچون آتش نشانی در حداکثر 3 دقیقه تعبیه خروجی پناهگاه ها در بیرون از دانشگاه  با شعاع مناسبی از آن (حداقل 20 متر) امکان انتقال کلیه امکانات اسناد و افراد کلیدی به نقاط امن در یک فاصله زمانی محدود(حداکثر90 دقیقه) امکان تغییر سریع کاربری این ساختمان ها از آموزشی به اسکان موقت یا بیمارستان اضطراری

راهکارهای فرم ساختاری دانشگاه  نرم و منعطف بوده و گوشه های تند در فرم کلی آن نباشد. با توجه به سن کاربران، دردانشگاه  هدف پناه ایمن ولی موقت و رساندن دانشجویان  به خانواده باشد. طرح محیط نباید هیچگونه فرصتی را برای غارت گران و افراد فرصت طلب یا خطرناک فراهم نماید. بین خروجی های اصلی بنا با حیاط اختلاف سطح وجود نداشته باشد. خروج اضطراری از کلاس ها در طبقات همکف، اول و دوم از طریق پنجره ممکن باشد. ابعاد پله فرار برای تسهیل خروج اضطراری وسیع تر از اندازه استاندارد باشد. پله فرار دردانشگاه  دارای قاب سراسری و کاملا محفوظ در برابر خطر سقوط افراد باشند. کف مسیرهای حرکتی لغزنده نباشد و طرح نرده ها برای تسریع تخلیه اضطراری مدل سرسره باشد. دارای منابع جایگزین سوخت و انرژی (برق اضطراری ) باشد. تعداد خروجی ساختمان باید متناسب سطح بنا، تعداد طبقات، تعداد جمعیت در زمان اوج فعالیت تعیین شود .

پیشنهادها و توصیه ها:

جهت تحقق اهداف عالیه دفاع غیر عامل در حوزه ایجاد دانشگاه امن، موارد زیر پیشنهاد می گردد: تهیه دستور العمل ملاحظات پدافند غیر عامل در طراحی دانشگاهایجاد نهضت ایمن سازی دانشگاه ، با مشارکت بسیج دانشجوییالزامی شدن اعمال ملاحظات دفاع غیر عامل در احداث دانشگاه جدیدبهره گیری از توان بسیج مهندسین جهت مطالعه و طراحی های مورد نیاز.